Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Yerleşim Sistemleri Araştırması’nın (YER-SİS) TR81 Bölgesi için tanıtım toplantıları bölge illerinde gerçekleştirildi.
Yerleşimler arası sosyo-ekonomik yatay ve dikey ilişkileri incelemek, yerleşimlerin hizmet verme büyüklüklerini tespit etmek, kentsel ve kırsal yerleşimlerin etki alanlarını belirlemek, kırsal yerleşimlerin sosyo-ekonomik yapısını ortaya çıkarmak, ulusal ve bölgesel kalkınma politika ve stratejilerine katkı sağlamak, kamu ve özel sektörün yatırım karar süreçlerine destek sağlamak amacıyla hazırlanan YER-SİS sistemi bölge illerindeki yerel paydaşlara aktarıldı.
Ülkemizde bu alanda gerçekleştirilen ilk çalışma 1973 yılında başlatılıp 1982 yılında tamamlanan Türkiye’de Yerleşim Merkezlerinin Kademelenmesi (YER-MEK) çalışmasıdır. Aradan geçen yaklaşık 40 yıllık dönemde hızlı teknolojik gelişmeler ile sosyo-ekonomik ve politik ortamda yaşanan değişimler, ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki mekânsal ilişki yapısını önemli ölçüde değiştirmiştir. Sonuç olarak yaşanan gelişmeler, yeni ve farklı yaklaşımlar içeren bir metodoloji ortaya koyma gerekliliğini doğurmuştur. Kısaca YER-SİS çalışmasını 1982’de tamamlanan YER-MEK çalışmasının güncellemesi olarak tanımlamak mümkündür. YER-SİS, Türkiye’deki mevcut yerleşim sistemini ve yerleşimler arası ilişkileri yeni dinamikler çerçevesinde tanımlamak amacıyla ortaya koyulmuştur. Çalışmada, ülkemizdeki mekânsal yapı, mekândaki sosyo-ekonomik ilişkiler, etkileşimler, bölge merkezleri ve her bir merkezin etki alanları analiz edilmiştir.
Çalışmanın tanıtılması ve sonuçlarının aktarılması amacıyla Karabük Valisi Fuat Gürel başkanlığında Karabük’teki yerel paydaşlara, Zonguldak Valisi Mustafa Tutulmaz başkanlığında ise Zonguldak’taki yerel paydaşlara yönelik olarak 9 Mayıs 2022 Pazartesi günü iki farklı çevrimiçi toplantı gerçekleştirildi. Toplantılara kamu kurum ve kuruluşları ile STK temsilcileri katılım gösterdi. Toplantıda, bölgenin ve bölge illerin durumları ile üstün/zayıf oldukları konu ve ekonomik faaliyetler ortaya koyuldu, projenin kapsamı ve içeriği ile farklı kullanım alanlarına ilişkin örneklerine yer verildi. Ayrıca karar destek mekanizması da tanıtılarak karar vericilerin sonuçları nasıl kullanabileceklerine yönelik örnek uygulamalar aktarılarak bir yönlendirme yapılmaya çalışıldı.
YER-SİS çalışması tüm Türkiye’de 81 il merkezi, 973 ilçe merkezi, yaklaşık 37 bin köy, kırsal mahalle ve beldeyi kapsamaktadır. Tüm Türkiye’de gerçekleştirilen anket çalışmalarını kalkınma ajansları koordine etmiş ve katkı sağlamıştır. TR81 Batı Karadeniz Bölgesi özelinde BAKKA’nın koordine ettiği anketler 18 ilçe, 41 belediye, 23 belde ve 920 köyde gerçekleştirilmiştir.
YER-SİS projesi kapsamında elde edilen veriler ve analizler ’www.yersis.gov.tr’ internet adresinde karar destek sistemine yüklenmiştir. Ayrıca “Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Hizmet Merkezleri Raporu”, “Türkiye’de Kırsal Yerleşimler Saha Çalışması Raporu” ve “İller ve Bölgeler Arası Sosyo-Ekonomik Ağ İlişkileri Raporu” adlı 3 adet rapor da çalışma kapsamında yayımlandı ve internet sitesi aracılığıyla kamuoyuna aktarılmıştır.
